MONOGRAFIA  MIASTA  RADZIEJÓW.

 

Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna im. Franciszka Becińskiego w Radziejowie prowadzi wstępne przygotowania do powstania monografii miasta Radziejów pt. „RADZIEJÓW – DZIEJE MIASTA”, czyli książki opisującej historię Radziejowa i okolicy. Poddajemy pod rozwagę, przemyślenie tego tematu i na tym etapie chcielibyśmy poznać Państwa opinię. 
Jak do tej pory nie ma publikacji kompleksowo przedstawiającej dzieje miasta. Pytanie, czy oprócz wielu potrzeb w mieście, jest z Państwa strony zainteresowanie, aby taka monografia w najbliższych latach została napisana i wydana, bo przecież historia tego miasta stanowi część naszej tożsamości?  Byłaby to książka opisująca dzieje Radziejowa i okolicy od czasów najdawniejszych do współczesności. Takiej publikacji obecnie nie mamy, natomiast prawie wszystkie okoliczne miasta w ostatnich kilkunastu latach wzbogaciły się, wydając książki dotyczące ich historii. W pisaniu uczestniczyłoby dziewięcioro naukowców z Uniwersytetów w: Bydgoszczy, Toruniu, Poznaniu, Warszawie, Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie oraz z Polskiej Akademii Nauk oddział w Toruniu.  Monografia Radziejowa liczyłaby około 700 stron i wydana została w nakładzie 600 - 700 egzemplarzy. 100 egzemplarzy trafiłoby do kilkudziesięciu bibliotek na Kujawach i ważniejszych bibliotek uniwersyteckich w kraju,  a  600 egz. do mieszkańców Radziejowa i okolicy, instytucji kultury i lokalnych samorządów, bo książka ma taką wartość ilu ludzi z niej skorzysta. Całkowity koszt przedsięwzięcia (napisania i wydania) kształtowałby się na poziomie około 200 - 220 tys. Proces napisania książki i jej wydania to czas około 2 lat, ponieważ gromadzenie materiałów, ich opracowanie, pisanie pracy, to złożone, odpowiedzialne i czasochłonne przedsięwzięcie. Podczas uroczystej promocji monografii Radziejowa, w ramach konferencji naukowej, w serii wykładów i prelekcji zaprezentowana zostałaby tematyka historii miasta, uwzględniająca efekty najnowszych badań i ustaleń.
Czy uważacie Państwo, że książka obfitująca w ciekawe wydarzenia, fascynujące radziejowskie historie, która opisuje prawie osiemsetletnią historię miasta, stanowiącą część naszej tożsamości, jest potrzebna i powinna być dostępna dla mieszkańców Radziejowa i okolicy? Wasz głos będzie ważnym elementem dyskusji za lub przeciw powstaniu wartościowej publikacji promującej miasto, rozbudzającej ciekawość historyczną i wzmacniającej wspólnotę mieszkańców.

Tekst: Krzysztof Wątrobicz – bibliotekarz, historyk, poszukiwacz i regionalista.
Foto: Mateusz Klimczak - Klimczak photography

Wszelkie prawa zastrzeżone - jakiekolwiek wykorzystanie zdjęć, tekstu (także jego fragmentu) wymaga zgody autora.

 

 

Ogólny zarys planowanej zawartości monografii, wstępnie ustalony z naukowcami.

 

Monografia „RADZIEJÓW – DZIEJE MIASTA”

 

Wstęp -  Burmistrza Miasta Radziejów.

Rozdział I    Prahistoria i wczesne średniowiecze Radziejowa i jego okolic.  

Rozdział II   Średniowieczne dzieje miasta (do końca XV w.).

Rozdział III  Radziejów w okresie staropolskim (do 1793 roku).  

Rozdział IV   Radziejów w latach 1793-1918.

Rozdział V    Radziejów w latach Drugiej Rzeczypospolitej (1918–1939)
 
Rozdział VI    Radziejów i okolice w latach okupacji niemieckiej i sowieckiej (1939-1947).    

Rozdział VII   W czasach „władzy ludowej” (1945–1989).                 

Rozdział VIII  U progu czasów najnowszych (po 1989 roku).       

Indeksy, Bibliografia, Aneksy.

 

 

Zakres merytoryczny poszczególnych rozdziałów monografii Radziejowa  pt. ” Radziejów  - Dzieje Miasta ”.

 

 

Zakres merytoryczny rozdziału I – „Prahistoria i wczesne średniowiecze Radziejowa i jego okolic”.

 

Rozdział będzie przedstawiał kształtowanie się osadnictwa pradziejowego na omawianym terenie i pokazywał okoliczne centra osadnictwa związanego z kolejnymi społecznościami kultur pradziejowych (wszystko zgodnie z podziałem na następujące epoki i okresy: epoka kamienia, epoka brązu, okres halsztacki, okres przedrzymski, okres wpływów rzymskich). Wreszcie w rozdziale zostanie zaprezentowany także Radziejów i jego okolice we wczesnym średniowieczu, gdzie górną granicą rozważań będzie połowa XII wieku. W ramach tej części omówione zostaną takie problemy jak dzieje polityczne tego obszaru (z uwzględnieniem szerokiego tła całych Kujaw), społeczeństwo oraz gospodarka.

 

Zakres merytoryczny rozdziału II -  „Średniowieczne dzieje miasta (do końca XV w.)”

 - Przedlokacyjne dzieje osady
 - Lokacja miasta na prawie niemieckim
 - Władze samorządowe miasta
 - Rola polityczna Radziejowa w średniowieczu
 - Życie religijne miasta: parafia, klasztor franciszkanów, szpital 
 - Społeczeństwo Radziejowa w późnym średniowieczu 
1.    Mieszkańcy Radziejowa 
1.1.    Elita władzy 
1.2.    Źródła utrzymania mieszczan:
1.2.1.     Rzemiosło 
1.2.2.     Rolnictwo 
1.3.    Ruch kredytowy
1.4.    Zasięg oddziaływania miasta
1.4.1.     Kontakty z wiejskim zapleczem
1.4.2.     Kierunki działalności gospodarczej i jej zasięg
2.    Kultura umysłowa radziejowian
2.1.    Kancelaria miejska
2.1.1.     Pracownicy kancelarii 
2.1.2.     Poziom pisarski kancelarii miejskiej w Radziejowie 
2.1.3.     Kultura prawna mieszczan
2.2.    Szkoła parafialna.  

- Układ przestrzenny miasta

 

Zakres merytoryczny rozdziału III: „Radziejów w okresie staropolskim (do 1793 roku)”

 

Rozdział  pierwszy  - Życie religijne miasta XVI – XVIII w

 - Parafia i kościół pw. NMP
 - Epizod reformacyjny w XVI w. 
 - Klasztor franciszkanów
 - Szpital i kościół pw. Św. Ducha
Rozdział drugi 
1. Stan badań i charakterystyka bazy źródłowej 
2. Przestrzeń miasta 
3. Starostwo 
 4. Władze miejskie i podstawowe regulacje prawne
 5. Ludność – dane demograficzne 
Rozdział trzeci
1. Podstawy gospodarcze funkcjonowania miasta i finanse 
2. Rzemiosło 
3. Handel w mieście i kontakty handlowe z innymi ośrodkami 
Rozdział czwarty
1. Mieszkańcy miasta 
2. Kultura i oświata  
3. Szkoła pijarów 

 

Zakres merytoryczny  rozdziału IV -  „Radziejów w latach 1793-1918” obejmować będzie historię miasta, następnie osady w latach 1793-1918, to jest w okresie zaborów (historyczny XIX wiek).

I.    Przynależność administracyjna.

II.    Ustrój i administracja miasta, później osady (burmistrzowie, majątek, finanse, inne instytucje działające w mieście, m.in. administracja powiatowa, sądownictwo) z rozbiciem na dwa podpunkty: Pod panowanie pruskim (1793-1806) i w Księstwie Warszawskim (1807-1815); W Królestwie Polskim (1815-1914).

III.    Życie polityczne (m.in. problematyka powstań narodowych).

IV.    Rozwój przestrzenny i demograficzny (w tym zabudowa i rozwój przestrzenny; demografia z aspektami dotyczącymi struktury narodowościowej i wyznaniowej mieszkańców).

V.    Życie gospodarcze z rozbiciem na dwa podpunkty: Okres zaboru pruskiego i Księstwa Warszawskiego; W Królestwie Polskim (zagadnienia: handel, rolnictwo, rzemiosło i przemysł).

VI.    Życie społeczne z rozbiciem na podpunkty: życie religijne (wyznania chrześcijańskie, wyznanie mojżeszowe); ochrona zdrowia i opieka społeczna; oświata i kultura.

VII.    Radziejów w latach I wojny światowej (1914-1918).

 

Zakres merytoryczny  rozdziału V - „Radziejów w latach Drugiej Rzeczypospolitej (1918–1939)” 

  

1.    Obszar miasta i stosunki ludnościowe (charakterystyka struktury demograficznej z podziałem na narodowości, w ujęciu dynamicznym).
2.    Gospodarka (charakterystyka rozwoju przemysłu, rzemiosła, handlu i usług na terenie miasta).
3.    Gospodarka komunalna.
4.    Administracja samorządowa i życie polityczne (odtworzenie struktury magistratu radziejowskiego, wpływów politycznych w radzie miejskiej, analiza wyników wyborczych, funkcjonowanie partii politycznych i organizacji społecznych, charakterystyka rywalizacji politycznej).
5.    Kościoły i wyznania (charakterystyka życia religijnego ludności katolickiej, żydowskiej i przedstawicieli innych wyznań).
6.    Oświata, kultura, sport i rozrywka (charakterystyka rozwoju szkolnictwa, organizacji sportowych, uczestnictwa w przedstawieniach amatorskich, kinomatograficznych itp.) 
7.    Higiena zdrowie i opieka społeczna (zarysowanie podstawowych problemów higienicznych miasta i jego mieszkańców oraz opieki zdrowotnej i społecznej).
8.    Bezpieczeństwo i wymiar sprawiedliwości (charakterystyka stanu bezpieczeństwa, funkcjonowanie straży pożarnej, charakterystyka przestępczości na terenie miasta oraz sposobów jej przeciwdziałania; funkcjonowanie policji i sądownictwa grodzkiego).

Zakres merytoryczny  rozdziału VI :  „Radziejów i okolice w latach okupacji niemieckiej i sowieckiej (1939-1947)”.

Rozdział będzie przedstawiał:
 1. sytuację demograficzną miasta w 1939 r., 
 2. udział jego mieszkańców w wojnie obronnej 1939 r.,
 3. życie społeczne i gospodarcze pod okupacją niemiecką,
 4. eksterminację ludności miasta przez okupantów niemieckiego i sowieckiego,
 5. udział w ruchu oporu przeciwko polityce okupanta w latach wojny 1939-1945 oraz w pierwszych latach po jej zakończeniu w ramach ugrupowań poakowskich. 

 

Zakres merytoryczny  rozdziału VII :   „W czasach „władzy ludowej” (1945-1989)”.

 
W rozdziale zostaną przedstawione dzieje Radziejowa w okresie tzw. Polski Ludowej w latach 1945-1989. W kilku podrozdziałach zostaną zawarte, w ujęciu rzeczowo-chronologicznym, zagadnienia demograficzne (z uwzględnieniem podstawowych cech populacyjnych), gospodarcze (z podziałem na przemysł, handel, usługi, rzemiosło, rolnictwo, gospodarka uspołeczniona i nieuspołeczniona itd.), życie społeczno-polityczne (partie: PPS, PPR, SP, SD, PZPR, ZSL, związki, organizacje, stowarzyszenia), kultura, sport, rekreacja, szkolnictwo, służba zdrowia, życie religijne, relacje władza i społeczeństwo, działalność administracji państwowej, samorządowej, władz miejskich. Ilość podrozdziałów, ich tytuły oraz zawartość rzeczowa mogą ulec drobnym modyfikacjom w zależności od ilości i jakości zebranego materiału archiwalnego.

 

Zakres merytoryczny  rozdziału VIII: „U progu czasów najnowszych (po 1989 roku)”.

1.    Wstęp
2.    Działalność Rady Miejskiej i burmistrzów
3.    Sylwetki burmistrzów Radziejowa
4.    Rozdział miasta i gminy. Administracja i życie społeczno-polityczne 
5.    Życie gospodarcze i rozwój urbanistyczny Radziejowa
6.    Kultura, oświata, sport 
7.    Kościół i życie religijne
8.    Nagrody i wyróżnienia uzyskiwane przez miasto
9.    Podsumowanie na tle innych miast dawnego woj. włocławskiego.
Aneksy 
1.    Wyniki wyborów radnych kadencji  I-IX
2.    Wybory burmistrzów
3.    Honorowi obywatele Radziejowa

 

Mapki:
1.    Powiat radziejowski na tle staropolskiego województwa brzesko-kujawskiego 
2.    Dobra starostwa radziejowskiego na tle powiatu radziejowskiego w XVI w.
3.    Zasięg parafii radziejowskiej XV/XVI w.
4.    Plan miasta Radziejowa w okresie XVI-XVIII w.
5.    Wizualizacja zamku/dworu królewskiego