Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna
im. Franciszka Becińskiego w Radziejowie
1948 – 2018

 

Dostojna Jubilatka - jest instytucją kultury, której szeroka działalność sprawia, że stanowi ona centrum społeczno – kulturalne dla mieszkańców miasta i regionu. Placówka może się poszczycić piękną 70- letnią metryką i dorobkiem, na który pracowało kilka pokoleń bibliotekarzy. Obchodząc 70. urodziny, trzeba mieć jednak świadomość, że początki bibliotekarstwa w Radziejowie sięgają XVIII wieku. Jedną z pierwszych bibliotek w mieście zorganizowali dla uczniów swojego Kolegium o.o. Pijarzy. Księgozbiór istniał także przy Szkole Podwydziałowej  w czasie działalności Komisji Edukacji Narodowej. Bardzo ożywione czytelnictwo rozwijało się w okresie międzywojennym. Mieszkańcy miasta, za niewielką opłatą mogli wypożyczać książki. I tak w latach 1905-1939 działała Biblioteka Publiczna Polskiej Macierzy Szkolnej. Założycielami jej było grono światłych ludzi z Radziejowa i okolicy. Należeli do nich: Władysław Chrząszczewski, J. Brudzicz, Mieczysław Rudnicki, bracia Szweykowscy i ks. Nitecki. Zbiory tej biblioteki liczyły ponad 2 tysiące woluminów, a długoletnimi jej pracownicami były Stanisława Pernak i Maria Małynicz.

Kolejną z działających bibliotek na terenie miasta była Żydowska Biblioteka i Czytelnia Społeczna, która posiadała największy księgozbiór. W 1930 roku utworzono Miejską Bibliotekę Publiczną. Powstała ona z książek zakupionych i ofiarowanych przez Sejmik Powiatowy w Aleksandrowie Kujawskim. Prowadzili ją Mieczysław Wrzesiński i Mieczysław Piotrowski. Równolegle, w tym samym czasie, istniała w Radziejowie filialna biblioteka Związku Bibliotek i Czytelni powiatu nieszawskiego. Także w latach 1912-1939 radziejowska organizacja PPS utworzyła swoją placówkę biblioteczną. Jej założycielami byli członkowie PPS - Jan Urbański i Franciszek Surdyk. 

Istniała także Biblioteka przy Prywatnym Gimnazjum Koedukacyjnym Towarzystwa Kulturalno-Oświatowego. Prowadził ją prof. Dulewicz. Nie można zapominać o księgozbiorach miejscowych ziemian, których pozostałością jest zbiór rodziny Wilde znajdujący się obecnie w Izbie Regionalnej Towarzystwa Miłośników Kujaw.  Dekret o bibliotekach i opiece nad zbiorami bibliotecznymi z 17 kwietnia 1947 r. dał podstawy formalno-prawne do utworzenia Biblioteki Publicznej w Radziejowie. Na wniosek radnego Tadeusza Krysiaka 2 października 1948 r. została ona powołana. W związku z brakiem pełnej dokumentacji o początkach placówki należy przyjąć, że pełna działalność czytelnicza rozpoczęła się 10 maja 1949 r., o czym świadczy wpis książek do księgi inwentarzowej. W początkach swej działalności Biblioteka dysponowała księgozbiorem liczącym 525 woluminów, otrzymanym z zakupu centralnego. Zarejestrowano 354 czytelników, którzy wypożyczyli 375 książek (dla porównania w 2017 r. stan księgozbioru wyniósł 52201 woluminów, zarejestrowano 1675 czytelników, którzy wypożyczyli 24820 książek). Początki lokalowe były trudne. Biblioteka mieściła się w budynku Miejskiej Rady Narodowej i zajmowała lokal pow. ok. 13m2 (pomieszczenie między dzisiejszym budynkiem Poczty Polskiej i Ratuszem). Pierwszą bibliotekarką była Alina Wyrzykowska. W 1952r. zatrudniono Czesławę Pilak, następnie Krystynę Szynkowską i Teresę Budną, które pracowały w bibliotece do chwili przejścia na emeryturę.

Kolejny lokal o pow. ok 30 m2 uległ zawaleniu – tym samym zniszczona została dokumentacja biblioteczna oraz 400 książek. Następna placówka usytuowana była w dwóch pomieszczeniach o łącznej pow. 44m2, znajdujących się w centrum miasta, przy Rynku 12. W tych warunkach część zbiorów znajdowała się w paczkach niedostępna dla czytelników… Tu działała do 1974 r., tj. do chwili otrzymania nowego budynku. 

W 1956 r., w chwili utworzenia powiatu w Radziejowie, Miejska Biblioteka Publiczna awansowała do rangi Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej. Obsługiwała czytelników w mieście i pełniła funkcję instrukcyjno-metodyczną - początkowo w odniesieniu do 8 bibliotek gromadzkich i 60 punktów bibliotecznych. Liczba ta była stanem wyjściowym do dalszej działalności biblioteki w nowo utworzonym powiecie.
Kierownikiem Biblioteki Powiatowej została Henryka Sempolińska, która pracowała do 1961 roku. Następnie obowiązki dyrektora Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej objęła Wiesława Idrjan, która przez 30 lat (do 1991 r. do chwili przejścia na emeryturę), zarządzała placówką. Dzięki zaangażowaniu Dyrektor Wiesławy Idrjan Biblioteka stała się ważną instytucją w regionie. Została utworzona sieć biblioteczna w powiecie, a jej celem było stworzenie biblioteki jako ważnej, obok szkoły, placówki oświaty i kultury. Panią Dyrektor wspierały wieloletnie bibliotekarki – Krystyna Szynkowska, Teresa Budna, Marianna Banaszak, Krystyna Bogucka i Halina Paczkowska.
Duża aktywność, zaangażowanie Dyrektor Wiesławy Idrjan, pracujących bibliotekarzy, mieszkańców miasta, radnych doprowadziło do realizacji budowy nowego budynku biblioteki. Wiele zaangażowania wykazał ze strony władz, ówczesny przewodniczący Powiatowej Rady Narodowej Zygmunt Piasecki, Witold Grosman i Krystyna Walczyńska z Wydziału Kultury i Oświaty w Radziejowie.

Zgodnie z postulatami mieszkańców wykupiono teren w centrum miasta od Pani Karpińskiej za kwotę 183,63 tys. zł. Urząd Wojewódzki w Bydgoszczy pozyskał środki finansowe na budowę biblioteki (3.493,80 tys. zł). Rok 1974 stał się wydarzeniem kulturalnym, świętem książki i miasta Radziejowa. Bibliotekarze i mieszkańcy miasta otrzymali budynek o pow. 762m2 (użytkowej 608m2), w którym wydzielono poszczególne działy biblioteki. Nowa siedziba stworzyła bardzo dobre warunki pracy dla bibliotekarzy i użytkowników oraz wprowadziła nowe formy działalności.

W celu promocji biblioteki w 1975 r. wydano ex libris biblioteki, zaprojektowany przez znanego toruńskiego grafika Zygfryda Gardzielewskiego. Ten projekt w 2017 r. posłużył realizacji wieloformatowych ścianek ozdobnych wykonanych metodą laseru. 
Likwidacja powiatu w 1975 r. przyniosła zmianę nazwy placówki na Rejonową Bibliotekę Publiczną, która objęła opieką merytoryczną 29 bibliotek i 104 punkty biblioteczne. Stabilna kadra bibliotekarska z wieloletnim stażem - Krystyna Szynkowska, Alina Budna, Marianna Banaszak, Krystyna Bogucka, Halina Paczkowska z wielkim zaangażowaniem, poczuciem odpowiedzialności, dbały o wizerunek placówki. O jej estetyczną oprawę troszczyły się - Jadwiga Mroczkowska i Maria Żak, podobnie jak do dziś czyni to Maria Kościńska.
Lata 90-te przyniosły dalsze zmiany organizacyjne. W 1991 roku Biblioteka została przekształcona w Miejską Bibliotekę Publiczną. Biblioteki w Płowcach i Czołowie, do tej pory organizacyjnie należące do radziejowskiej placówki, zostały przekazane w gestię samorządu Gminy Radziejów.
Rok 1991 był rokiem organizacyjnego przejścia Biblioteki pod Samorząd Miasta Radziejów. Likwidacja Funduszu Rozwoju Kultury znacznie ograniczyła środki finansowe na działalność statutową biblioteki…
W tym okresie obowiązki dyrektora biblioteki powierzono Halinie Paczkowskiej, dotychczasowemu instruktorowi powiatowemu.
W celu pozyskania dodatkowych środków finansowych dyrektor i pracownicy podjęli różne formy marketingowe (sprzedaż cegiełek na zakup książek, organizacje kiermaszy książek, pozyskiwanie sponsorów na ich zakup, organizacje imprez czytelniczych i działalność wydawniczą). Postawiono na zmianę wizerunku biblioteki.

W 1991 roku ogłoszono I edycję Ogólnopolskiego Konkursu Literackiego im. F. Becińskiego. Przez kolejne 18 lat promował Radziejów, powiat i Kujawy. W 2010r. nastąpiło zakończenie edycji konkursu.
W owym czasie najważniejszym wydarzeniem w 1993 r. była uroczystość nadania bibliotece imienia Franciszka Becińskiego, wybitnego piewcy Kujaw. Biblioteka poprzez różne działania starała się promować jego twórczość, wydając tomiki poezji, organizując prelekcje, sesję popularno-naukową, spotkania literackie, koncerty poezji śpiewanej w wykonaniu Barbary Kalinowskiej czy wreszcie organizując wspomniany Ogólnopolski Konkurs Literacki Jego imienia. 
6 czerwca 2000 roku po 10 latach przerwy Samorząd Miasta i Powiatu powierzył placówce zadania powiatowe.

Opiekę merytoryczną nad bibliotekami w powiecie objęła ówczesna instruktor Danuta Wielgosz. Od tego czasu placówki biblioteczne, wspomagane przez samorządy gminne, stały się nowoczesnymi instytucjami i znaczącymi centrami kultury w swoich środowiskach.

W 2002 roku bibliotekę dotknęły trudności finansowe. Szerokie poparcie, jakie w owym czasie otrzymała nasza placówka ze strony społeczeństwa miasta, a także mądrość i zrozumienie Samorządu, pozwoliły na jej funkcjonowanie, niestety z pewnymi ograniczeniami finansowymi. Mimo kryzysu bibliotekarze swoją pracą udowodnili, że biblioteka pozostaje centralną placówką w powiecie, stawiającą na nowoczesność, wartą wspierania!

Radziejowska Biblioteka dzięki takim bibliotekarzom, jak: ówczesna dyrektor Halina Paczkowska, instruktor powiatowy Danuta Wielgosz, oraz pozostałym w pełni zaangażowanym bibliotekarzom - Dorocie Świderskiej, Karolinie Ćwikle, Krzysztofowi Wątrobiczowi, stała się ważnym ośrodkiem kulturalno-społecznym w regionie. Ważną pracę na rzecz osób chorych i niepełnosprawnych w filii szpitalnej kształtowała Alina Kwabiszewska, a obecnie kontynuuje ją Agnieszka Krupińska.

Pracownicy podejmowali i podejmują nadal nowe inicjatywy, kształcąc się po to, by biblioteka stała się coraz lepszym miejscem nauki, wypoczynku, zabawy, służącym rozwojowi intelektualnemu i emocjonalnemu środowiska. Czytelnictwo jest bowiem podstawowym ogniwem edukacji, a książka niezbędnym elementem rozwoju osobowości człowieka!

Według danych statystycznych za rok 2017 biblioteka zarejestrowała 1675  czytelników, którzy wypożyczyli 24820 woluminów.

Zakup nowości wydawniczych, obok dofinansowania na ten cel ze strony Samorządu Miasta i Powiatu, jest wspomagany środkami Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, w ramach Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa – Priorytet I.
Wspierali nas i czynią to nadal darczyńcy. Dzięki nim wzbogaciliśmy nasz księgozbiór m.in. o książki pochodzące ze zbiorów rodziny Becińskich (syna Franciszka – Adama), zbiorów nieżyjącego zasłużonego pedagoga Janusza Kujawskiego, zbiorów dr Agnieszki Wiśniewskiej i wielu innych.

Edukację czytelniczą wspomagali i nadal to czynią bibliotekarze szkolni – partnerzy Biblioteki. Na szczególne wyróżnienie zasługiwała do czasu przejścia na emeryturę Maria Jędrzejewska, nauczyciel - bibliotekarz z ZSRCKU w Przemystce, obecnie Jolanta Kuszyk-Kowalska, Wiesława Marek (MZS w Radziejowie), Magdalena Bugajska (LO Radziejów).

Biblioteka prowadzi szeroką działalność kulturalną na rzecz miasta i regionu. Bibliotekarze wprowadzili wiele działań na rzecz promocji czytelnictwa, rozwoju informacji, w tym na temat regionu, organizując spotkania autorskie, konkursy: krasomówcze, recytatorskie, literackie, plastyczne oraz wystawy literackie, malarskie, czy prowadząc lekcje biblioteczne i zajęcia wakacyjne dla dzieci. Przy bibliotece działa Dyskusyjny Klub Książki. Jego koordynatorem jest Dorota Świderska. Członkowie klubu poznają współczesną literaturę polską i obcą. Bibliotekę w ciągu 70 lat odwiedziło wielu pisarzy, poetów, ciekawych postaci świata literatury, kultury, polityki - byli to: Anna Bojarska, Wanda i Ewa Chotomskie, Joanna Papuzińska, Dorota Gellner, Roman Samsel, Sat-Okh, Jacek Żakowski, Maciej Orłoś, Dariusz Chętkowski, Natalia Usenko, Barbara Kosmowska, Izabela Klebańska, Kalina Jerzykowska, o. Janusz Oszajca, Janusz Odrowąż-Pieniążek, Wojciech Siemion, Stanisław Myśliwski, Henryk Klimek, Mariusz Czubaj, Miłosz Kamil Monasterski, Jolanta Szwalbe, Małgorzata Gutowska-Adamczyk, Jacek Dehnel, Grzegorz Kasdepke, Sławomir Michorzewski, Andreas Seeger oraz twórcy regionu - Regina Zaleska-Wojciechowska, Irena Matuszkiewicz, Małgorzata Pietrzak, Małgorzata Szułczyńska, Anna Cybulska, Krystyna Sarnowska, Antoni Cybulski, Elżbieta Okunowska, Bogdan Lisowski, Sławomir Podlewski, Małgorzata Ziółkowska, Alina Miętkiewicz oraz Aleksandra Sas-Wisłocka. 

Biblioteka poprzez różne formy swej działalności była i jest miejscem promocji miasta i regionu. To tu rozpoczynają się Dni Radziejowa. W czytelni odbyły się dwie sesje popularno-naukowe z okazji Jubileuszu 750 - lecia miasta. Biblioteka była i jest otwarta dla wszystkich odbiorców. W swoich progach gościła Związek Emerytów i Rencistów, Związek Niewidomych, dzisiaj słuchaczy Uniwersytetu Trzeciego Wieku. Szczególne miejsce w jej murach miały i mają dzieci i młodzież, także ze Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego, uczestnicy spotkań autorskich, imprez czytelniczych, wystaw własnych prac plastycznych. W Bibliotece przez lata zdolna młodzież pod kierunkiem nieżyjącego, wybitnego pedagoga i przyjaciela biblioteki, Janusza Kujawskiego realizowała nowatorskie pomysły, organizując wystawy w ramach „Warsztatów Twórczego Myślenia”.
 Bez wsparcia Samorządu Miasta i Powiatu, sponsorów indywidualnych i instytucjonalnych, przyjaciół, sympatyków, działania nasze nie byłyby tak owocne. Placówka przy organizacji swoich licznych imprez mogła i może zawsze liczyć na szkoły, w tym Szkołę Muzyczną I Stopnia w Radziejowie, także Zespół Pieśni i Tańca „Kujawy” oraz chór „Largo”. Możemy również liczyć na lokalne media na promocję naszej placówki - ”Powiatowe ABC”, „Radziejowianin” (którego od 2015r. jest wydawcą), a przede wszystkim naszych wiernych czytelników, którzy zawsze są z nami i nas wspierają, bowiem atutem biblioteki jest grono wiernych przyjaciół, sympatyków, na których zawsze można liczyć!

W bibliotece najważniejszy jest człowiek i książka. Ważna jest też infrastruktura. Budynek Biblioteki mimo drobnych remontów już w latach 90 –tych wymagał napraw i modernizacji. Istniały problemy z fundamentami, dachem, nieszczelnymi oknami. Problem stanowiło też ogrzewanie – zimą  w pomieszczeniach temperatura spadała nawet do 13stopni C… To wszystko spędzało sen z powiek ówczesnej dyrektor Haliny Paczkowskiej, która starała się pozyskiwać środki na bieżące naprawy i modernizacje (wymiana okien, remont dachu, wzmocnienie fundamentów). 
Dopiero koniec roku 2015 i ogłoszony przez Prezesa Rady Ministrów Narodowy Program Rozwoju Czytelnictwa – Priorytet II Infrastruktura Bibliotek przyniósł szansę na kompleksową modernizację obiektu i przestrzeni wokół budynku Biblioteki. Przychylność i wsparcie ze strony władz samorządowych (Burmistrza Miasta – Sławomira Bykowskiego, radnych, Sekretarza Urzędu – Włodzimierza Gorzyckiego i kierownika gospodarki komunalnej Anny Koźmińskiej), a przede wszystkim zadeklarowany wkład finansowy mógł przyczynić się w lutym 2016 roku do złożenia przez dyrektor Danutę Wielgosz wniosku do zadania pn. „Radziejowska Biblioteka OdNowa”. W rankingu jego oceny przez Instytut Książki jako Operatora na 255 złożonych wniosków weryfikację pozytywną przeszło 89 bibliotek, w tym radziejowska na 23 miejscu. Zakupione projekty ogólnobudowlane, infrastruktury grzewczej, aranżacji wnętrz oraz zieleni, realizowane były od lipca 2016 do października 2018 roku. Kompleksowy remont przebiegał przy działającej jedynie z kilkudniowymi przerwami bibliotece, z przeniesieniem Wypożyczalni dla dzieci na rok do lokalu ratusza.  Zakładane przez Bibliotekę cele i rezultaty zostały po 3 latach realizacji projektu „Radziejowska Biblioteka OdNowa” osiągnięte w 100%. Dzięki środkom pozyskanym z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w wysokości ponad 1,2 mln złotych przy partycypacji ze strony Samorządu Miasta Radziejów w kwocie 475 tysięcy złotych podniesiona została ergonomia, energooszczędność, estetyka. Powstała Pracownia multimedialna, Pracownia digitalizacji zbiorów. Obiekt został wyposażony w windę, wentylację, monitoring wewnętrzny i zewnętrzny, alarm, klimatyzację w pomieszczeniu czytelni i licznik wejść. Na zewnątrz budynku na powiększonym placu parkingowym stanęła Altana Spotkań Literackich i Gablota „Przydrożnej Biblioteki”, w której promowane są wydarzenia kulturalne i edukacyjne placówki.  Od strony zachodniej elewacji budynku postawiony został ogromny napis „BIBLIOTEKA” w stylu „art brut”. Wokół dokonano wielu nasadzeń drzew, krzewów i traw ozdobnych, w tym szlachetną odmianę dębu, obok którego przed Świętem Niepodległości odsłonięto tablicę „Dąb Niepodległości 1918-2018” jako upamiętnienie 100-lecia odzyskania polskiej państwowości.

Wielokrotnie za swoją działalność czytelniczą, kulturalną, edukacyjną i wydawniczą Biblioteka była nagradzana:

• 1998 – Dyplom Ministra Kultury,
• 1999 – Odznaka „Zasłużony dla Miasta Radziejów”,
• 2003 – Medal Fundacji ABC XXI za akcję „Cała Polska czyta dzieciom”,
• 2006 – wyróżnienie Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego dla dyrektor Haliny Paczkowskiej,
• 2012 – I miejsce w Konkursie Partnerstw Lokalnych na Rzecz Rozwoju Bibliotek w ramach Ogólnopolskiego Programu Rozwoju Bibliotek,
• 2018 – Nagroda Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego za realizację Projektu „Radziejowska Biblioteka OdNowa” dla dyrektor Danuty Wielgosz,
• 2018 – statuetka św. Jana Chrzciciela, Patrona Miasta Radziejów z rąk Burmistrza Radziejowa,
• 2018 – Złoty Kruk Wydawnictwa Janusza Borkowskiego dla dyrektor Danuty Wielgosz,
• wielokrotne dyplomy z Kancelarii Prezydenta RP wraz z publikacją w ramach Narodowego Czytania,
• Biblioteka za swą długoletnią pracę na rzecz środowiska została odznaczona także Medalem za Zasługi przez Zarząd Główny Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich.

Z okazji Jubileuszu Biblioteki im. Franciszka Becińskiego w Radziejowie chcemy jeszcze raz podziękować wszystkim, którzy przez te 70 lat wspierali bibliotekę i jej działalność i robią to do dziś, pamiętając o majowym DNIU BIBLIOTEKARZA i BIBLIOTEK.

Jubileusz Biblioteki pobudza do refleksji i podsumowań dorobku jej działalności. Patronat tak wybitnego poety Kujaw – Franciszka Becińskiego zobowiązuje nas i pobudza do podejmowania nowych, ciekawych, niekonwencjonalnych inicjatyw kulturalnych na rzecz wszystkich mieszkańców miasta i powiatu.

Nasz wielki Polak Jan Paweł II, powiedział, że „Biblioteka jest instytucją, która samym swym istnieniem świadczy o rozwoju kultury”, niech więc dostojna Jubilatka istnieje i nadal rozwija się ku pożytkowi nas wszystkich! 
PRO PUBLICO BONO !!!

Oprac. Danuta Wielgosz